درسنامه فصل اول علوم

سلام دوستان عزیزم، در پست امروز جزوه کامل و عالی و رایگان از فصل اول علوم نهم ( مواد و نقش آنها در زندگی ) را بر روی سایت قرار داده ام.
این جزوه مقداری بالا تر از سطح کتاب توضیح داده است که برای دانش آموزان داوطلب مدارس خاص و تیزهوشان عالی است.
کلاس نهمی های عزیزم حتما این مقاله را با دقت مطالعه کنند.

مواد 2 دسته هستند:
1- خالص: این مواد تنها از یک نوع ماده به وجود آمده اند. مواد خالص خود دو دسته دارند:
1- عنصر (شامل فلزات، نافلزات و شبه فلزات می شود) -2-ترکیب (شامل ترکیب های یونی و مولکولی می شود)
2- مخلوط: این مواد از دو یا چند نوع ماده به وجود آمده اند. مواد مخلوط خود دو دسته دارند: 1-همگن -2-ناهمگن

فلزات و نافلزات
برخی از مواد اطراف ما فلز هستند ویا از فلزات ساخته شده اند. انسان ها از گذشته های دور از فلزات استفاده می کردند. فلزات کاربرد های بسیاری از ساختمان سازی گرفته تا حمل و نقل دارند. یکی از این فلز های پر کاربرد، مس می باشد. مس به دلیل خاصیت مفتول شدن و رسانایی بالا و قیمت ارزان در ساخت ظروف و کابل سازی و فعالیت های صنعتی و... کاربرد های بسیاری دارد.

*نکته: مس اولین فلزی است که توسط بشر شناسایی شد و مورد استفاده قرار گرفت.

خصوصیات فلز مس: 1-مقاوم در برابر خوردگی و زنگ زدگی 2-رسانایی الکتریکی 3-رسانایی گرمایی 4-چکش خواری 5-قابلیت مفتول شدن 6-مناسب برای ساخت ظروف و...

*فلز مس را از سنگ معدن مالاکیت که معمولا رنگ سبز دارد به دست می آورند.
*برخی از مواد شبه فلز هستند، مانند عنصر بور ( B ). این عناصر گاهی اوقات خواص فلزات و گاهی خواص نافلزات را دارند!

*فلزات در جدول تناوبی به سه دسته اصلی تقسیم می شوند که هر کدام در یک گروه ( ستون ) قرار دارند.1-فلزات قلیایی -2- فلزات قلیایی خاکی -3- فلزات واسطه ( عناصر واسطه ).

اکنش پذیری فلزات
برخی از فلزات با برخی مواد دیگر واکنش نشان می دهند. این واکنش ها دو دسته اند:
1-واکنش های کند: در واکنش های کند سرعت انجام شدن واکنش پایین می باشد. مانند واکنش بین آهن و اکسیژن که باعث به وجود آمدن اکسید آهن می شود.
2-واکنش های سریع: همانطور که از نام این واکنش ها پیداست، سرعت انجام شدن آزمایش بالا است. مانند واکنش بین منیزیم با آتش یا واکنش بین سزیم و آب.

نکته: فلزات قلیایی به شدت با نافلز های هالوژنی ( نمک زا ها ) واکنش نشان می دهند و تولید نمک می کنند. مثلا نمک طعام NaCl ( سدیم کلرید ) که از سدیم و کلر به وجود می آید.
نکته: برخی فلزات مانند طلا واکنش ناپذیر هستند و به هیچ وجه با اکسیژن یا مواد دیگر واکنش نشان نمی دهند.
نکته: شدت واکنش پذیری فلزات آهن، روی، منیزیوم و طلا با محلول مس سولفات ( کات کبود ) به این شکل است.
منیزیوم > روی > آهن > طلا
در واکنش های بالا، به غیر از طلا که در کل واکنش نمی دهد، جایگزینی صورت می گیرد.

نافلزات ها و کاربرد آنها
تعریف نافلز: نافلز ها دسته دیگری از مواد هستند که خواص فیزیکی و شیمیایی فلز ها را مانند واکنش پذیری با اکسیژن، چکش خواری، رسانایی بالا، مفتول شدن و... را ندارند.

رخی از مهم ترین نافلز ها:
1-اکسیژن: اکسیژن یکی از مهم ترین نافلز ها است. این عنصر مهم ترین گاز برای جانداران زنده را می سازد. اکسیژن حدود 22 درصد از هواکره را تشکیل می دهد. از اکسیژن استفاده های بسیاری در صنعت می شود؛ مثلا ساخت کپسول های تنفسی، ساخت اسید سولفوریک و... . همچنین اتم های اکسیژن گاز اُزُن را می سازند که نقش بسازایی در جلوگیری از وارد شدن امواج مضر به جو زمین می شود.

2-گوگرد: این عنصر که با نام سولفور نیز شناخته می شود در ساختار شیمیایی اسید سولفوریک حضور دارد. گوگرد معمولا در دهانه آتشفشان های فعال و نیمه فعال یافت می شود.

کاربرد های اسید سولفوریک:

3-نیتروژن: این عنصر بیش از 75 درصد هواکره را تشکیل داده و یکی از مهم ترین گاز ها است. این عنصر به صورت گاز دو اتمی نیتروژن در هوا یافت می شود. مقدار نیتروژن بر روی کره زمین همیشه ثابت است و در چرخه نیتروژن قرار دارد

کاربرد های نیتروژن: تهیه آمونیاک (کود شیمیایی و مواد منفجره) – سردسازی

نیتروژن + هیدروژن = آمونیاک
کاربرد ها کلر: 1-تهیه مواد سفید کنند 2-استفاده در حشره کش ها و تهیه سم 3-ضد عفونی کردن آب 4-ساخت جوهر نمک (کلریدریک اسید)
*نکته: فلوئور از پوسیدگی دندان جلوگیری می کند و مانند کلر در *لایه والانس خود 7 الکتریون دارد.
*لایه والانس به معنی آخرین لایه الکترون ها در یک اتم می باشد.